«وضعیت خانه چطوره؟» از دانشجوی قبرسییونانیام پرسیدم که به نظر بسیار نگران میرسید. «همه در شوک هستیم؛ هیچکس نمیداند در نهایت چه اتفاقی خواهد افتاد. بیشتر افرادی که میشناسم میگویند بهتر است به پوند قبرس بازگردیم!»
ماریا، که اوایل دههٔ ۲۰ سالگیاش است، یکی از دانشجویان جدید تبادلی قبرسییونانی است که ترکیه را برای یک ترم تحصیلی در خارج انتخاب کردهاند. کنجکاو و سردرگم از کشوری که همیشه آن را بهعنوان «دشمن متجاوز» میشناخت، او و چندین قبرسییونانی دیگر از نسل خود، از این برنامهٔ موفق تبادلی اتحادیه اروپا استفاده کردند تا در یکی از دانشگاههای ترکیه ثبتنام کنند. هدف او تجربهٔ مستقیم جامعهای بود که کاملاً برایش ناشناخته بود و عمدتاً پشت تصاویر منفی پنهان شده بود.
شوک تصمیمات اخیر یوروگروپ، که جمهوری قبرس را تحت محدودیتهای بیسابقهٔ سرمایه قرار داد، ماریا را در استانبول با پول نقد کمی برای گذران زندگی رها کرد. او مجبور شد برنامههای سفر به جزیرهاش برای تعطیلات کوتاه را تغییر دهد و پسرعمویش از نیکوزیا نیز مجبور شد برنامهٔ دیدار با او را لغو کند. تا آخرین باری که او را دیدم، مطمئن نبود پس از پایان ترم در ترکیه چه کاری انجام خواهد داد. در لحظهای از نگرانی عمیق، حتی به فکر یافتن کار در استانبول افتاد. او کمی ترکی از پدرش که به این زبان مسلط است میداند و اکنون بهصورت منظم در کلاسهای آموزش زبان شرکت میکند. ماریا قطعاً جزو کسانی نیست که بیش از ۱۰۰ هزار یورو در بانکهای قبرس دارند و سپردههایشان ممکن است تا ۶۰ درصد کاهش یابد. و مطمئنم پدر ناتوان او که با مستمری معلولیت زندگی میکند نیز حساب بانکی بیش از این مقدار ندارد. «ما پولی در بانک نداریم،» به من گفت. «پدرم فقط مستمری میگیرد.»
ماریا و پدرش، مانند بسیاری از قبرسییونانیها، اکنون با نوستالژی به دورهای نگاه میکنند که پوند قبرس – از ۱۸۷۹ تا ۲۰۰۸ در گردش بود – ارزی قویتر از یورو بود. زیرا در حال حاضر رسوایی بزرگی در قبرس در حال آشکار شدن است که شامل بخشودگی بدهیهای چهرههای سیاسی بزرگ، اقوام آنها یا شرکتهای وابسته به آنها به ارزش میلیونها یورو توسط برخی بانکهای قبرسی میشود. این موضوع به «مشکل» قبرس بعدی اخلاقی نیز افزوده است. فروپاشی بخش بانکی قبرس همچنین سیستمی را آشکار کرد که به نهادهای سیاسی، اقتصادی و مذهبی فراحزبی خدمت میکند. این نهاد بود که قبرس را به ایجاد «سیستم بانکی افراطیای سوق داد که بقای خود را از طریق روابط خوب اما نه همیشه «شفاف» با قدرت سیاسی، همراه با ارتباط کنترلنشده با پول الیگارشهای روسی، فعالیت بیحدوحصر شرکتهای فراساحلی و تأسیس دهها دفتر حقوقی که وظیفهشان نمایندگی از سرمایهگذاران خارجی «نامرئی» بود، تضمین میکرد.»
نیکوس آناستاسیادیس، رئیسجمهور جدید قبرس، تلاش کرده به همه اطمینان دهد که کشورش در یورو آیندهای دارد، هرچند در همان سخنرانی روز جمعه، شرکای یوروزون را متهم کرد که از قبرس بهعنوان «آزمایشگاه» استفاده کردهاند.
اما بیش از متهم کردن شرکای یورویی، شاید بهتر باشد به صدای رو به رشد شکوتردید دربارهٔ آیندهٔ جزیره تحت فشارهای یوروزون به رهبری آلمان گوش دهد. این صداها به احتمال زیاد در میان قبرسییونانیهای با درآمد کم تا متوسط حمایت بیشتری خواهند یافت. با پیشبینی رکود سالانهٔ ۱۰ درصدی و چشمانداز وحشتآور اقتصاد کوچکشونده و از دستدادن گستردهٔ مشاغل، این قبرسییونانیهای «فقیرتر» ممکن است به دورهٔ پس از ۱۹۷۴ دلتنگی کنند، زمانی که روحیهٔ اجماع اجتماعی و کارآفرینی مدلی موفق برای اقتصاد قبرس ایجاد کرد.
هیچکس نمیداند آیا دولت آناستاسیادیس قادر خواهد بود اقتصاد کشور را در حالی که در یوروزون باقی میماند، دوباره روی پا بیاورد یا خیر. صداهای رو به رشد در قبرس و خارج از آن، مانند مؤسسهٔ بینالمللی مالی (IIF)، استدلال میکنند که قبرس خارج از یوروزون بهتر میتواند با مشکلاتش مقابله کند. به این ترتیب، میتواند ارز خود را کاهش دهد و رقابتی شود. و چنین گزینهای ممکن است در میان مردم قبرس که بهزودی شاهد کاهش سریع سطح زندگی خود خواهند بود، محبوبیت بیشتری یابد. و همانطور که در یونان اتفاق افتاد، جایی که مزایای اجتماعی – حتی برای افراد بهشدت معلول – ممکن است تحت دستورات یک یادداشت بیرحم قربانی شوند.
